Rzeczypospolita na 123 lata zniknęła z mapy Europy. Sprzyjające warunki geopolityczne jakie powstały w II połowie 1918 r., w tym osłabienie zaborców – Austro – Węgier, Rosji i Niemiec wykorzystano do odrodzenia niepoległej Polski. Przez kilka lat toczono krwawe boje o kształt polskich granic. Proces odradzania się państwa polskiego od momentu powrotu Józefa Piłsudskiego z Magdeburga był coraz szybszy.
Pod koniec 1918 r. tereny Wielkopolski nadal były pod okupacją niemiecką. Niemcy zaczęli uważać te tereny już za ziemie niemieckie. Nie dopuszczali myśli, że kiedyś ponownie na nich odrodzi się Polska. Ludność polska bardzo dobrze przygotowała się do przejęcie władzy w Wielkopolsce. W Wielkopolsce pod pruskim zaborem prężnie działały organizacje polskie, w tym spółdzielnie, firmy kapitałowe, a także działała Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego w latach 1918-1919 (POWZP). Powstanie Wielkopolskie miało silne podwaliny zarówno w oparciu o ludność polską, jak i przygotowanie o charakterze militarnym. Szeregi powstańców zasiliła z pochodzenia polska ludność służąca w niemieckiej armii.
Wybuch Powstania Wielkopolskiego w dniu 27 grudnia 1918 r. był dobrze przygotowany, a iskrą do jego wybuchu było przybycie do Poznania 26 grudnia Ignacego Jana Paderewskiego. Paderewski został owacyjnie powitany w Poznaniu. Po przyjeździe wygłosił przemówienie do rodaków licznie zgromadzonych przed hotelem Bazar. W następnym dniu – 27 grudnia, paradę wojskową na Świętym Marcinie urządzili Niemcy. Ze strony niemieckiej uwidaczniały się antypolskie nastroje – zrywano polskie i koalicyjne flagi, napadano na polskie instytucje. W konsekwencji doszło do zamieszek i strzelaniny – tak rozpoczęło się Powstanie Wielkopolskie.
W pierwszym okresie walk, do końca 1918 r. Polacy zdobyli większą część Poznania. Miasto w całości zostało wyzwolone 6 stycznia 1919 r., wtedy też zdobyto lotnisko Ławica, na którym powstańcy zdobyli ponad 300 samolotów. Jest to jedno z największych zdobyczy wojennych w historii Polski o wartości 160-200 milionów marek. Samoloty te stały się zaczątkiem polskiego lotnictwa. Do połowy stycznia powstańcy opanowali też większą część Wielkopolski - całą Prowincję Poznańską z wyjątkiem jej północnych (Bydgoszcz, Piła) i południowo-wschodnich (Leszno, Rawicz) terenów. Dowódcami Powstania Wielkopolskiego byli: Stanisław Taczak, Józef Dowbor-Muśnicki, dowódcą IV Okręgu Wojskowego, który obejmował powiaty czarnkowski, chodzieski, szamotulski i obornicki i kilka innych był ppłk. Zdzisław Orłowski. Został on mianowany w dniu 07.01.1919 r. przez głównodowodzącego powstaniem wielkopolskim mjr. Stanisława Taczaka. Zdzisław Orłowski zorganizował kompanie powstańcze w Czarnkowie i Lubaszu. Na czele podległych mu oddziałów bronił skutecznie odcinka czarnkowskiego.
Powstanie zakończył rozejm zawarty w dniu 16 lutego 1919 r. w Trewirze. Ostatecznie fakt przyłączenia ziem Wielkopolski – prawie całej części do odradzającego się państwa polskiego został potwierdzony w traktacie w Wersalu zawartym 28 czerwca 1919 r.
Należy podkreślić, iż jest to powstanie zwycięskie, tym bardziej Powstanie Wielkopolskie należy do chlubnej tradycji polskiego oręża, a nam Wielkopolanom jest ono szczególnie bliskie.
To może Cię także zainteresować:
Źródło: Andrzej Łusiewicz Urząd Gminy Lubasz
Poglądy przedstawione w niniejszym materiale są wyłącznie poglądami Autora. Materiał został opublikowany przez Autora - zachowana pisownia oryginalna tekstu. Szczegółowe informacje znajdziesz w Regulaminie. Jeśli uważasz, że niniejsza publikacja jest jego naruszeniem lub narusza ona obowiązujące przepisy prosimy o zgłoszenie tego faktu TUTAJ.
